Asr-ı Saadet’ten itibaren İslâm devletleri eğitim
programlarında edebi temel esas almışlardır. Aileler de bebeklikten itibaren
çocuklarına “edepli olmayı” öğretmişlerdir. Müslüman ailelerin yetiştirdikleri
çocuklarda, kız olsun, erkek olsun “edepli olmak” esastır. Aslında eğitimde üç
sene yalnızca İslâm’ın emrettiği edep, âdâb-ı muaşeret, temel dinî bilgiler
öğretilmeli, ondan sonra eğitim ihtiyarî olmalıdır.
Ecdadımız edebe o kadar çok ehemmiyet vermekteydi ki, “Edep
ya hu” yazılı levhayı evinin en itibarlı yerine asarlardı. Kısaca ecdadımız
için edep başa taç idi. Bir kadının da en değerli ziyneti, edebi, hayâsı idi…
Son zamanlarda edep bilmez, adap bilmez, ar perdesi çatlamış
öyle insanlar gördüm ki; Dilime hayranı olduğum, hoşgörüsüne özendiğim Yunus
Emre'nin yıllar önce ezberlediğim sözleri dolandı. İşte o muhteşem sözler;
“Gezdim Halep ile
Şam’ı
Eyledim ilim talep,
Meğer ilim bir hiçmiş
İllâ edep, illâ edep;
Girdim ilim meclisine,
Eyledim kıldım talep,
Dediler ilim geride,
İlla edep illa edep."
Kendime hep; Yunus Emre'nin o derin hoş görüsünü, edebini,
adabını örnek almaya çalıştım.
Edep nedir sizce?
“Edep, bir toplumda örf, adet ve kural halini almış iyi tutum
ve davranışlar veya bunları kazandıran bilgi anlamında kullanılan terimdir.
Terbiye, kavlen, fiilen insanlara lütuf ile muamele etmek, güzel ahlâk,
usluluk, hayâ, sünnete uygun hareket etmek demektir.
Edep, nefsini tanıyıp haddini bilmektir.
Edep, kul olduğunu anlayıp, Yüce Mevlâ’ya yönelmektir.
Edep, kibri kırıp tevazuya sarılmaktır.
Edep, fani dünyayı tanıyıp, boş davaları bırakmaktır.
Edep, Cenab-ı Hakk’ın ve varlıkların haklarını güzel
korumaktır.
Edep, hayâlı ve vefalı olmaktır.
Edep, pişman olunacak şeyleri yapmamaktır.
Kısaca edep, güzel ahlâktır.
İnsanoğlu eğer edepten yoksun ise, o insan, insan değildir.
Zira insanoğlu ve hayvan arasındaki fark edeptir. Aç gözlerini bak, Allah
kelâmı olan Kuran ayet, ayet edeptir. "Akıldan sordum: İman nedir?
Akıl kalp kulağıma cevap verdi: İman edeptir"!
“Eğer adem oğlunun edebi yoksa adem değildir. İnsan ile
hayvan arasındaki fark edeptir. Göz gezdir ve Allah’ın kelamına “Kur’an’a” ayet
ayet tamamına bak, Kur’anın anlamı edeptir.” “Eğer şeytanı ayaklarınızın
altında görmek istiyorsanız gözünüzü açın ve biliniz ki şeytanın katili
edeptir.”
-Mevlânâ-
“Ahlakın en mükemmeli, edebin en üstünü, Din’de edeptir.
Dinde yücelmek, Allah’ın emirlerine itaat edip, Peygamberimizin edeplerini
bilmek ve uymak ile mümkündür.”
-İmam Gazali-
"O çok merhametli Allah'ın (has) kulları onlardır ki,
yeryüzünde tevazu ile yürürler ve cahil kimseler kendilerine laf attığı zaman
(incitmeksizin) "selam" derler (geçerler)."
(Furkân Sûresi - 63)
Son söz olarak; Allah kötüye de, iyiye de edep versin. Çünkü
günümüzde çok ihtiyaç var...
"Güzeli Güzel Yapan Edep'tir...
Edep İse Güzeli Sevmeye Sebeptir..."
24 Kasım öğretmenler gününde;tüm öğretmenlerimizin gününü
kutlar,hayattta olmayanlara Allah’tan rahmet,olanlara ise sağlık sıhhat uzun
hayırlı ömürler dilerim.
Selam ve dua ile…